Lễ Tả Thổ

18. Lễ Tả Thổ

Dưới triều vua Lê, tại một vùng ở châu Bố Chính (ngày nay là đất Quảng Bình) có tên Ngô Bất Ngao, người gốc Trung Hoa sang chiếm cứ đất đai, tụ tập đồ đảng, nổi dậy chống lại triều đình. Quân triều đình đã đánh dẹp nhiều lần, nhưng cứ tan nơi này, bẻ cuống của hắn lại nhóm lên nơi khác. Mãi đến khi hắn chết, dư đảng của hắn tan hàng, vùng đất này mới trở lại thanh bình.

Hắn chết rồi, hồn biến thành quỷ dữ quấy nhiễu, hã hiếp dân chúng cư ngụ trên vùng đất hắn kiểm soát lúc hắn còn sống. Người nào muốn cất nhà, lập vườn, trồng cây cối,... đều phải rước thầy pháp khiến đồng cốt mời hắn lên để làm giấy tờ mượn đất. Hắn đòi đất, đòi trà tiên thue đất bằng trầu bò, heo gà, giấy vàng, giấy bạc. Nhà nào làm đúng giao hẹn coi như hắn để yên ăn yên ổn. Người nào nhỡ không nộp đủ công lễ hắn đòi thì súc vật nuôi bị chết dịch, người trong nhà bị ốm đau liên miên. Hàng năm, các làng xã phải cúng tế hai ba lần bằng trâu, bò, heo, gà rất tốn kém. Dân tình rất khổ sở vì sự quấy phá của hắn rất nhiều.

Một ngày kia, có ông Tổng đốc Nguyễn Đăng Giai trấn nhậm ở Thăng Long về thăm quê Quảng Bình. Nghe bà con thuật lại chuyện Ngô Bất Ngạo tác oai tác quái như vậy, bèn mời một ông thầy pháp cao tay khiến đồng cốt gọi hồn lên. Ông Giai hỏi hồn:

- Tại sao ngươi lại bắt buộc dân làng nhiều điều trái lẽ như vậy?

Hắn đáp:
- Khi vua Lê khai quốc thì vùng này còn là rừng rậm. Tôi đến đây khai phá thành ấp, thành làng. Chính nhà vua đã cho tôi cai trị vùng đất này. Bây giờ tôi chết rồi, vùng đất này đã thuộc về tôi, nên tôi có quyền cho thuê hoặc nhượng bán. Ai ưng thì phải cống nạp tiền của vật dụng cho tôi...

Ông Tổng đốc đáp bản nói:
- Nhà ngươi trước là làm giặc, tự ý chiếm đất nước Nam, chứ vua Lê đâu cho ngươi cai trị vùng đất này. Và lại, nhà ngươi là người Trung Hoa, sao lại có quyền lấy đất Việt làm của riêng? Bây giờ ta giao hẹn với nhà ngươi mỗi năm dân vùng này chỉ cúng tế ngươi một con lợn bánh một con heo và ít giấy vàng, giấy bạc, còn dân làng này người cũng là thần của vùng này. Đó là điều vua ban cho nhà ngươi rồi, từ nay ngươi không được sách nhiễu dân lành nữa. Nếu nhà ngươi làm sai lời giao ước của ta, ta sẽ có cách nghiêm trị.

Tên Ngô Bất Ngạo không có lý lẽ nào để tự bào chữa, đành chịu nhận điều kiện do ông Tổng đốc nêu ra. Từ đó về sau mỗi năm cứ đến ngày mồng một tháng giêng người dân vùng này cúng tên Ngô Bá Đạo một con heo gọi là lễ “ tả thổ”.

                                                            Nguồn: " Văn học dân gian Quảng Bình" - Trần Hùng NXB Văn hóa Quảng Bình